• دکتر عادل میرشاهی
افغانستان به عنوان یک کشور با سیستم جمهوری اسلامی در آسیای جنوبی واقع شده است. پایتخت افغانستان کابل بوده و از همسایگان این کشور می توان به ایران، پاکستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و چین اشاره کرد. اگر بخواهیم نگاهی به مساحت این کشور بیاندازیم، باید گفت که افغانستان ۶۵۲.۲۳۰ کیلومتر مربع مساحت داشته و از آن به عنوان چهل و یکمین کشور وسیع دنیا یاد می شود. جمعیت این کشور نیز نزدیک به ۳۹ میلیون بوده و سی و هفتمین کشور دنیا از نظر جمعیت است. دین رسمی افغانستان اسلام است و زبان رسمی این کشور نیز فارسی دری و پشتو است. امروزه بیشتره افغان های مهاجر به ایران در استان های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، کرمان، فارس، یزد و البرز و سکونت دارند.
سابقه حضور افغانها در ایران
حضور چند میلیون نفری مهاجران افغانستانی یکی از واقعیات مربوط به جامعه ایران در دهههای اخیر بوده و هرازچند گاه نیز این پدیده به دلایل مختلف برجسته شده و مورد توجه ویژه رسانهها و مردم قرار گرفته است؛ امروز با جهش فوق العاده ای در آمارهای منتشر شده از حضور افغان ها در ایران روبرو هستیم و بنابراین می بایست موضوع از ابعاد مختلف مورد توجه قرار گیرد.
فرایند ورود افغانها به ایران فراز و فرود بسیاری داشته است؛ ورود افغانستانیها به ایران در تاریخ معاصر در چندین موج صورت گرفته است:
1. موج اول و دوم: از سده ۱۹ میلادی که ناآرامیهای داخلی دهها هزار نفر از مردم افغانستان را به سمت ایران روانه کرد تا هجوم سیاسی و سپس نظامی کمونیستها به افغانستان که همزمان شد با پیروزی انقلاب اسلامی و گشایش درهای کشورمان به روی آوارگان همسایه شرقی.
2. موج سوم و چهارم و پنجم و ششم: در ادامه و در پی تحولاتی مانند جنگ داخلی پس از خروج ارتش شوروی از افغانستان، روی کار آمدن طالبان، حمله آمریکا و بازگشت طالبان که تابستان ۱۴۰۰ توانست بار دیگر حکومت را در دست گیرد، امواج دیگری شکل گرفت و هزاران نفر از افغانستان راهی ایران شدند.
فرایند ورود افغانها به ایران در این سالها فراز و فرود بسیاری داشته است. به عنوان مثال و بر خلاف سالهای انتهایی دهه ۵۰ و اوایل دهه ۶۰، در سالها ۱۳۷۱ تا ۱۳۸۶ مرزها بسته بود و مهاجران از طریق غیرقانونی وارد ایران میشدند.
مساله حضور افغانستانیها در ایران هر از چند گاه بحث و نظرهای گوناگونی را به راه میاندازد. میانه فروردین امسال بود که اقدام تروریستی علیه سه طلبه در حرم امام رضا(ع) خبرساز شد و بسیاری را به واکنش واداشت. پس از این رویداد بود که روزنامه «جمهوری اسلامی» در گزارشی نوشت: طبق آمارهای میدانی، جمعیت افغانها در ایران اکنون به ۸ میلیون نفر رسیده و هر روز حدود ۱۰ هزار نفر به صورت غیرقانونی و قانونی وارد مرزهای ایران میشوند. این روزنامه درباره تغییر ترکیب جمعیتی برخی استانها و ورود وابستگان طالبان به ایران در پوشش مهاجران هشدار داد.
طبق گزارش سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ که از سوی مرکز آمار ایران انتشار یافتهاست ۱ میلیون و ۵۸۳ هزار و ۹۷۹ نفر را اتباع افغانستانی تشکیل میدهد و امروز این آمار به گفته برخی از کاشناسان به رقمی بین 10 الی 15 میلیون نفر رسیده است که البته این ارقام به نظر واقعی نمی رسند.
با این حال این خبر نشان از بحرانی است که به زودی در بخش های مختلف کشور شاهد آن خواهیم بود. برای رفع این بحران ابتدا باید موضوع را به شکل دقیق بررسی کرد و بعد از توجه به جنبه های مختلف آن استراتژی مناسبی را در بخش های مختلف احصاء نمود.
ادامه مطلب ...