خبرنگاری شهروندی؛ ابزاری برای تقویت روابط عمومی

«مدرسه روابط عمومی»- در این یادداشت از دکتر حجت الله عباسی قصد داریم که به موضوع خبرنگارش شهروندی بپردازیم. موضوعی که می تواند چالش و فرصتهای زیادی را برای روابط عمومی ها ایجاد کند. 

خبرنگاری به فرایند انتخاب سوژه، گردآوری، پردازش و تنظیم اخبار رویداد ها با هدف انتشار آنها اطلاق می شود. خبرنگاری گونه های مختلفی دارد. از جمله اینها #خبرنگاری شهروندی است. وقتی سخن از خبرنگاری شهروندی به میان می آید. ماهیت و کیفیت محتوی و چگونگی گردآوری و انتشار اطلاعات و اخبار شهروند –خبرنگاران  رخ می نماید.

خبرنگاری شهروندی همزاد با تغییرات و تحولات شگرف در دنیای رسانه ها و البته با ظهور رسانه های جدید پا به عرصه اطلاع رسانی گذاشته است. عرصه ای که پیش از این در انحصار رسانه های جریان اصلی بوده است. یکی از مزیت های برجسته ای که این نوع خبرنگاری دارد، حضور به موقع شهروند- خبرنگاران در صحنه رویداد  و وقایع، و امکان گردآوری اطلاعات و اخبار در زمان وقوع  است.  

در کنار اینها یکپارچه شدن تکنولوژی  و ادغام فرایندهای کاری خبرنگاری موجب شده است که شهروندان -خبرنگار، خودشان نقش های مدیر، سردبیر، دبیر، خبرنگار، ویراستار ، عکاس، تصویربردار، گرافیست و مترجم را ایفا و فرایندجریان اطلاعات و اخبار رویداد را خود مدیریتی کنند. 

رسانه های اجتماعی به معنای اعم و شبکه های اجتماعی در شکل خاص آن ابعاد خبرنگاری را از ساختار عمودی به ساختار افقی تبدیل کرده اند. موافق گفته مارشال مک لوهان نظریه پرداز ارتباطات دایر بر اینکه «رسانه، همان پیام است» فن آوری رسانه های اجتماعی، دگرگونی عمیقی در فرم و محتوای اطلاع رسانی ایجاد کرده است. 

در رسانه های جریان اصلی و مسلط، اخبار و گزارش بسیاری از رویدادها به صورت پس رویدادی بازنمایی می شوند. اغلب اوقات وقتی خبرنگاران رسانه های رسمی و غیررسمی در صحنه رخداد ها حاضر می شوند، دقایق طولانی از وقوع رخداد گذشته و صحنه محیط رویداد تغییر کرده  است.

آرزوی تمام سردبیران رسانه های جریان اصلی این است که به محض وقوع حوادث و رخدادها، خبرنگاران آنها بتوانند در صحنه رویداد حاضر باشند، اما این آرزو دست نیافتنی است. هیچگاه رسانه ها آنقدر امکانات و نیروی انسانی ندارند که بتوانند در همه حال و همه شرایط در همه جا حاضر باشند. اما این شهروندان هستند که از مزیت حضور دائمی در صحنه رویدادها بهره می برند.

 وقتی حادثه ای در مکانی رخ می دهد، اولین افرادی که درآنجا حضور دارند، شهروندان هستند. ابزار کار خبرنگاری شهروندی تلفن همراه است. در حال حاضر گوشی تلفن همراه قابلیت تصویربرداری، عکس برداری، ویرایش صدا وتصویر، ضبط صوت و نوشتن یادداشت و ارسال تصویر و صدا به هر نقطه در داخل و خارج و بسیاری از کارکردهای دیگر را دارد. از اینرو شهروندان به محض وقوع حادثه در صحنه رویداد حضور دارند و پاره ای از شاهدان عینی رخدادها، خبرنگاران شهروند نیز محسوب می شوند.

یکی از  مزیت رسانه های خبری در عصر حاضر عنصر «سرعت» ارسال خبرهاست، که این ویژگی را خبرنگاران شهروندی بیش از رسانه های جریان اصلی دارا هستند. از لحاظ مقایسه ای خبرنگاران هیچ رسانه ای از نظر دسترسی به صحنه رخداد، قابلیت رقابت با خبرنگاران شهروندی را ندارند. فراوان دیده شده است که حادثه ای در جایی رخ داده و تصویر آن رخداد را ابتدا یک #شهروند-خبرنگار منتشر کرده است. خبرنگاران شهروندی به لحاظ اهمیتی که پیدا کرده اند به  کمک رسانه های جریان اصلی نیز آمده اند و این رسانه ها فضاهایی را برای انتشار تصاویر، عکس ها و پیام های ارتباطی آنان در اینترنت، رادیو و تلویزیون ومطبوعات اختصاص داده اند.

البته این نوع خبرنگاری از نقایصی رنج می برد . حرفه ای نبودن #شهروند-خبرنگاران ، فقدان آموزش حرفه ای و سواد رسانه ای موجب شده است که محتوا ، کیفیت و اعتبار اخبار شهروند خبرنگاران در تراز خبرنگاران حرفه ای نباشد و انتقادهایی متوجه این نوع خبرنگاری شود. هر چند آنها با اطلاع رسانی سریع موفق شده اند انحصار رسانه های رسمی را بشکنند. خبرنگاری شهروندی با میزان دمکراسی در هر کشور نسبت دارند. به هیر میزان در هر کشور وضعیت مردم سالاری بیشتری حاکم باشد، امکان فعالیت برای خبرنگاران شهروند بیشتر است.

فرصت های خبرنگاری شهروندی برای روابط عمومی:

دسترسی به اطلاعات و دیدگاه های متنوع: خبرنگاران شهروندی می توانند اطلاعات و دیدگاه های متنوعی را از طیف وسیعی از افراد ارائه دهند که ممکن است از طریق کانال های سنتی روابط عمومی در دسترس نباشد.

1. افزایش شفافیت: خبرنگاری شهروندی می تواند به افزایش شفافیت در فعالیت های سازمان ها و پاسخگویی آنها به ذینفعان کمک کند.
2. ایجاد تعامل: خبرنگاری شهروندی می تواند به ایجاد تعامل بین سازمان ها و مخاطبان آنها کمک کند و به روابط عمومی در درک بهتر نیازها و خواسته های مخاطبان کمک کند.
3. کاهش هزینه ها: خبرنگاری شهروندی می تواند به روابط عمومی در کاهش هزینه های تولید محتوا و انتشار اخبار کمک کند.

1. کنترل کمتر بر پیام: با انتشار اخبار و اطلاعات توسط شهروندان، سازمان ها کنترل کمتری بر پیام های منتشر شده در مورد خود دارند.
2. اطلاعات نادرست: خطر انتشار اطلاعات نادرست یا گمراه کننده توسط شهروندان وجود دارد.
3. مدیریت بحران: خبرنگاری شهروندی می تواند مدیریت بحران را برای سازمان ها دشوارتر کند، زیرا اخبار و اطلاعات مربوط به یک بحران می تواند به سرعت و به طور گسترده در فضای آنلاین منتشر شود.
4. حفظ حریم خصوصی: خبرنگاری شهروندی می تواند به نقض حریم خصوصی افراد منجر شود، به خصوص اگر شهروندان بدون اجازه عکس یا فیلم از افراد بگیرند یا اطلاعات شخصی آنها را منتشر کنند.

در مجموع، خبرنگاری شهروندی هم فرصت ها و هم تهدیداتی را برای روابط عمومی به همراه دارد. برای استفاده از مزایای خبرنگاری شهروندی و به حداقل رساندن تهدیدات آن، سازمان ها باید:

1. با خبرنگاران شهروندی تعامل داشته باشند: سازمان ها باید با خبرنگاران شهروندی تعامل داشته باشند و به آنها اطلاعات و منابع لازم برای گزارش دهی دقیق و منصفانه ارائه دهند.
2. از ابزارهای رصد رسانه های اجتماعی استفاده کنند: سازمان ها باید از ابزارهای رصد رسانه های اجتماعی برای رصد اخبار و اطلاعات مربوط به خود در فضای آنلاین استفاده کنند.
3. به سرعت به اخبار و اطلاعات منفی پاسخ دهند: سازمان ها باید به سرعت به اخبار و اطلاعات منفی منتشر شده در فضای آنلاین پاسخ دهند و اطلاعات دقیق و صحیح ارائه دهند.
4. سیاست های روشنی برای استفاده از رسانه های اجتماعی داشته باشند: سازمان ها باید سیاست های روشنی برای استفاده از رسانه های اجتماعی توسط کارکنان خود داشته باشند.

با استفاده از رویکردی فعال و استراتژیک به خبرنگاری شهروندی، سازمان ها می توانند از مزایای این پدیده نوظهور برای ارتقای روابط خود با ذینفعان استفاده کنند.